A,a

airu ‹var› aire 1 Loke ser bibu ta respirá. Mi no ta haña basta airu, pasobra mi nanishi ta será. 2Meskla invisibel di gas, prinsipalmente nitrógeno i oksígeno, ku ta forma un kapa rònt di planeta Tera. Kontaminashon di airu tin efekto negativo pa tur sorto di bida na mundu. ‹sin› atmósfera 3 Koriente di airu. Habri bentana pa airu pasa. ‹sin› bientu 4 (fig) Ambiente, konhunto di sirkunstansia o karakterístika, ku ta evoká sierto sintimentu òf semehansa ku algu. Mi ta sinti suerte den airu e dianan akí. Tin un airu di misterio den e asuntu akí. E komposishon akí tin un airu di Bach kuné. Fado ta karakterisá pa un airu di melankolia. 5 (fig) Moda di hasi òf aktitut konsiderá negativo. E airu (di arogansia) ku bo tin, ta pone ku bo no tin hopi amigu. Pa motibu di su airu (di outoridat), hopi hende no ta hañ’é mashá aksesibel. 6 Airu komprimí. Maske ta konsiderá skopèt o pistol di airu no dje peligroso ei, nan tambe por ta arma mortal. 7 Un di e kuater elementonan, huntu ku tera, kandela i awa, di kua tur materia ta konsistí, segun filósofonan di naturalesa di Antigwedat Griego. E pensamentu akí a persistí komo idea general te den siglo XVI. Awendia ta referí na e elementonan akí den esoterismo komo konsepto asosiá ku karakterístika determiná. Segun e filósofo natural griego Anaximenes, airu ta base di bida, i p’esei e tabata konsider’é e elemento mas importante di e kuater elementonan natural. Den astrologia, ta konsiderá airu e elemento mas emotivo, i ta asosi’é ku e signonan Gémini, Libra i Akuario. | den airu 1 Indikashon ku un emisora di radio òf kanal di televishon ta den transmishon. Silensio, nos ta den airu. 2 Orario di transmishon. Nos ta den airu di seis or di mainta te diesdos or di anochi. 3 Usá pa referí na sirkulashon i/o vibrashon di algu positivo o negativo. Mi ta sinti amor den airu. Tin un vírùs den airu. | for di airu Usá pa indiká ku un emisora di radio òf kanal di televishon no ta transmitiendo. E emisora tabata for di airu awe mainta. | kue airu 1 Sali na airu liber. 2 Sali un ratu for di un situashon di strès. Mi tin ku kue airu un ratu, promé ku mi por sigui. | na airu liber No den un lugá será, sino na un lugá habrí. Un konsierto na airu liber.

angua 1 Opheto di metal fini, usá pa kose, bòrda, etc., ku ta kaba den un punta na un banda i ku un wowo pa pasa hilu aden na e otro banda. Mi mester di angua ku hilu pa mi pega boton di mi blusa. 2Hèrmènt di palu, wesu, plèstik o metal, generalmente plat, ku un wowo pa pasa hilu, usá pa traha material, manera tela, reda, etc. 3 Kada un di e dos baritanan largu, fini, generalmente di metal, ku un punta na un banda, usá pa brei. 4 (med) Instrumènt kirúrgiko kurvá ku punta skèrpi, usá pa kose kòrtá di operashon o herida. 5 (med) Instrumènt ku ta konsistí di un tubu ku un angua, usá pa inyektá o saka líkido. 6 (med) Inyekshon. Angua kontra tétano ta hasi doló. 7 Parti di man di un tokadisko di un material masha duru, p.e. djamanta o metal, ku ta tòch un disko ku ta drei i asina reprodusí loke tin grabá riba e disko. Angua di mi tokadisko a kibra i mi mester a kambi’é. 8 Opheto ku punta skèrpi usá pa graba riba metal. 9 Supstansia pa trata kabei, den un resipiente chikitu di plèstik, generalmente den forma di bòter. Tambe e resipiente mes. Mi kabei tabata falta brio, i mi pelukero a trat’é ku angua. Mi pelukero ta kumpra su anguanan afó. | Angua a kana rònt mundu sera tur buraku, ma di dje ta keda habrí. Hende ta mira delaster un fout di otro hende, pero no esunnan di nan mes. | fia angua Pasa hilu den wowo di angua. Tambe: pasa angua. Komo mi bista no ta bon, mi tin difikultat pa fia angua. Pasa e angua akí pa mi, pasobra mi wowo ta skur awe. | pasa angua 1 Inyektá. E enfermera a pasa mi un angua. 2 Haña inyekshon. Ayera m’a bai pasa angua. 3 Pasa hilu den wowo di angua. | skapa na wowo di angua Skapa di chiripa di un peliger.