T,t

tal ath 1 (Usá dilanti di un sustantivo pa referí bèk na algu ku a tuma lugá.) Di e manera ei; un (kos) asina; asina ei. Ami lo no a tuma tal komportashon. No usa tal palabra ku mi. Mi no a spera tal akohida. ‹sin› semehante 2 Usá dilanti di un sustantivo pa referí na u.h. òf u.k. ku bo no ke determiná spesífikamente. Si mi bai tal dia o tal siman, no ta bo asuntu. | Fulan (di tal) 1 Usá pa supstituí nòmber di un persona ku bo no ke menshoná. Fulan a manda bisa bo ku e no por bini awe. 2 Usá pa referí na kualke persona en general. Ora bo ta presentá bo mes, bo ta bisa bo nòmber kompleto: ‘Ami ta Fulan di tal.’ | komo tal Den e kalidat ei. Djan ta su tata, i komo tal e tin derecho di prohibié di bai.| No tin tal kos. Usá pa refutá algu kategórikamente. Tambe: No tin tal karné den kurá.  El a bisa ku e tin un kas grandi, kaba no tin tal kos. | tal …, tal … Usá komo komparashon di igualdat entre u.h. òf u.k. di mes orígen. Tal mama, tal yu. Tal palu, tal fruta. | tal bes Podisé, kisas, por ta. | tal i tal Usá ora no ke menta nòmber di u.h. Tal i tal a laga sa ku … | un tal (siguí pa un nòmber òf fam) 1 Usá pa indiká ku bo no konosé e persona en kuestion. Un tal Ana a dal u.h. ku outo. Un tal Kirindongo a yama bisa ku e ta interesá pa kumpra bo outo. 2 (desp) Usá dilanti di nòmber i fam di u.h. ku ta konosí pa bo, pa laga komprondé ku bo ta kuestioná ku e persona ei tin sufisiente peso o ta den e sirkunstansia pa bisa o hasi loke e ta bisa o hasi. Awor un tal Kristina Achrala ta bisa ku nos mester eduká nos yunan mihó.

tal atv 1 Asina. E kos a sali tal, manera a plani’é. | Ke tal? (Ekspreshon di saludo informal.) Kon ta? Ke (h)ubo? | kon tal ku (konh) Ku e kondishon ku. Nos ta bai keiru aworó, kon tal ku bo kaba bo tarea.

tanchi ( _ ´¯ ) (¯´ _ ) 1 ( _ ´¯ ) (ape) Forma pa dirigí bo na bo tanta, sea siguí pa nòmber òf nò. Tanchi por a yuda mi ku mi hùiswèrk? Tanchi, m’a trese un kos di smak pa tanchi. Tanchi Chil, nos por bin pasa wikènt serka tanchinan? 2 ( _ ´¯ ) Forma usá pa referí na bo tanta. Mi tanchi a regalá mi un shimis masha bunita. Tanchi Guè a bai biba Bonaire. 3 ( _ ´¯ ) (ape) Forma di kortesia usá pa mucha pa nan dirigí nan na u.h. muhé adulto ku no ta nan tanta. ‘Tanchi por a kooperá ku nos plan di fakansi?’, ta un petishon ku mucha sa hasi mi ora mi bai un supermerkado. 4 ( _ ´¯ ) (euf) Hòmber afeminá o homoseksual. Tambe: gai fini, chichi. 5 (¯´ _ ) (Capraria biflora) Yerba ku ta krese den naturalesa te un haltura di m.o.m. 1,5 m, ku blachi ku rant di djente i flor chikitu, blanku di m.o.m. 1 cm ku ta krese dos dos o tres tres den skina entre blachi i stèngel.